Πλησιάζουν οι γιορτές των Χριστουγέννων και όλοι μας περιμένουμε με λαχτάρα το εορταστικό τραπέζι και κάθε ευκαιρία για διασκέδαση με ή χωρίς αλκοόλ. Πάντα τις μέρες αυτές όλοι πίνουμε και τρώμε λίγο παραπάνω.
Για κάποιους, όμως, η κατανάλωση αλκοόλ μόνο ευχάριστη δεν είναι αφού προκαλεί ισχυρούς πονοκεφάλους . Ήδη στην πρώιμη μεταχριστιανική εποχή ο έλληνας φιλόσοφος Κέλσος περιέγραψε πονοκέφαλο μετά από κατανάλωση αλκοόλ. Από τότε υπάρχουν πολυάριθμες αναφορές στη σχέση αλκοόλ και κεφαλαλγίας. Θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε τα τρέχοντα δεδομένα για το ρόλο του αλκοόλ στην πρόκληση κεφαλαλγίας.
Πόσο ευθύνεται το αλκοόλ στην πρόκληση ημικρανίας;
Πολλοί άνθρωποι με ημικρανίες αναφέρουν εμφάνιση κρίσης μετά από κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών (πχ σοκολάτα). Ο ρόλος των τροφίμων στην ημικρανία αμφισβητείται. Όταν μελετήθηκε η σοκολάτα ως εκλυτικός παράγοντας δεν αποδείχθηκε καμία σύνδεση ούτε με την ημικρανία ούτε με την κεφαλαλγία τύπου τάσης. Αντίθετα, φαίνεται να υπάρχει συσχέτιση ανάμεσα στην ημικρανία και το αλκοόλ. Διεθνείς έρευνες αναφέρουν ότι τουλάχιστον το 1/3 των ημικρανικών ασθενών εμφάνισαν κάποια στιγμή κρίση ημικρανίας μετά από λήψη αλκοόλ. Μόνο το 10% αυτού του ποσοστού αναφέρει, όμως, συχνή συσχέτιση. Παραδόξως, σε κάποιες χώρες η συσχέτιση είναι πολύ μικρή, μάλλον λόγω χαμηλής κατανάλωσης αλκοόλ στον γενικό πληθυσμό.
Σε πόσο χρόνο μετά την λήψη αλκοόλ εμφανίζεται κεφαλαλγία;
Το αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει ημικρανική κρίση μέσα σε λίγες ώρες (από 30 λεπτά ως και τρεις ώρες). Την ίδια χρονική περίοδο εμφανίζεται και η τυπική κεφαλαλγία που παθαίνει κάποιος αφού πιει. Στην περίπτωση αυτή ονομάζεται άμεση κεφαλαλγία οφειλόμενη στο αλκοόλ. Άλλος τύπος κεφαλαλγίας είναι η όψιμη, αυτή που εμφανίζεται συνήθως το επόμενο πρωί (hangover). Η όψιμη μορφή κεφαλαλγίας μπορεί να εμφανισθεί στον καθένα αλλά οι ασθενείς με ημικρανία είναι πιο επιρρεπείς. Επιπλέον, οι ασθενείς αυτοί μπορεί να εμφανίσουν κεφαλαλγία ακόμα και με λήψη μικρής ποσότητας αλκοόλ. Η κεφαλαλγία που οφείλεται στο αλκοόλ είναι σφυγμώδης, αμφοτερόπλευρη, επιδεινώνεται με τη φυσική δραστηριότητα και το ποτό που την προκαλεί συχνότερα είναι το κρασί.
Γιατί το αλκοόλ προκαλεί ημικρανία; 
Η πρόσφατη βιβλιογραφία υπογραμμίζει ότι το κόκκινο κρασί, και όχι το λευκό ή τα αφρώδη, προκαλεί ημικρανία ή άλλου τύπου κεφαλαλγία, και μάλιστα ανεξάρτητα από τη δόση. Τα υπόλοιπα αλκοολούχα ποτά ευθύνονται πολύ λιγότερο και μόνο σε μεγάλες δόσεις. Φαίνεται ότι το κόκκινο κρασί περιέχει ουσίες που πυροδοτούν την ημικρανία. Στο παρελθόν είχαν ενοχοποιηθεί η ισταμίνη και τα θειώδη που χρησιμοποιούνται ως συντηρητικά. Οι ουσίες αυτές, όμως, βρίσκονται σε πληθώρα τροφίμων (λουκάνικα, σαλάμι, μελιτζάνες, σπανάκι, αποξηραμένα φρούτα κα) χωρίς να προκαλούν κεφαλαλγία. Τα συστατικά του κόκκινου κρασιού που ενοχοποιούνται περισσότερο για την ημικρανία είναι οι φαινόλες, τα φλαβονοειδή και οι ταννίνες. Οι ουσίες αυτές σχετίζονται με την γεύση, το χρώμα και την επίγευση κάθε κρασιού. Η είσοδός τους στον οργανισμό οδηγεί σε απελευθέρωση ελεύθερων τοξικών ριζών. Υψηλή περιεκτικότητα σε ταννίνες έχουν για παράδειγμα τα γαλλικά Bordaux. Άλλη ουσία που παράγεται στο αίμα μέσω του κόκκινου κρασιού και προκαλεί πονοκέφαλο είναι η σεροτονίνη. Βέβαια, δεν σημαίνει ότι όποιος πιει κόκκινο κρασί θα υποστεί ημικρανική κρίση. Ενδεχομένως χρειάζεται ένας συνδυασμός παραγόντων όπως συγκεκριμένα επίπεδα αλκοόλ στο αίμα, κάποιος βαθμός ευαισθησίας του εγκεφάλου στο αλκοόλ και ενδεχομένως εξωγενείς παράγοντες (π.χ στρες, ψυχοπιεστικά γεγονότα).
Οι ασθενείς με ημικρανία πρέπει να αποφεύγουν το αλκοόλ;
Το αλκοόλ σε μικρές δόσεις, ιδιαίτερα το κόκκινο κρασί, μειώνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων. Οι ημικρανίες, ιδιαιτέρως αν προηγείται αύρα, αυξάνουν τον κίνδυνο αυτό. Επομένως, η απαγόρευση αλκοόλ στους ημικρανικούς ασθενείς δεν συνιστάται. Θα πρέπει να εξατομικεύεται η χρήση ανά περίπτωση. Κάθε ασθενής πρέπει να λάβει υπόψη στην περίπτωση κεφαλαλγίας μετά από λήψη αλκοόλ, την ποσότητα που ήπιε, το είδος του ποτού που ήπιε, τη συχνότητα των επεισοδίων και την παρουσία στρεσογόνων παραγόντων 48 ώρες πριν την λήψη αλκοόλ. Αν υπάρχει συμφωνία μεταξύ όλων αυτών των παραγόντων πιθανώς το αλκοόλ ευθύνεται για τις κεφαλαλγίες. Αν δεν υπάρχει στενή συσχέτιση ή είναι πολύ σπάνια τότε δεν χρειάζεται αποχή. Σε κάθε περίπτωση πάντως θα πρέπει και στην εορταστική περίοδο όλοι να πίνουμε με μέτρο!
Σημ.: Το άρθρο έχει δημοσιευθεί και στον ιστοχώρο health4you.gr
